Irak Türkmen edebiyatının temel edebiyat tarihi olan bu eser diyebiliriz ki, Ata Terzibaşı’nın kimliği niteliğindedir. İlk cildi 1963 yıllarında basılan ve 13. Cildi (son cilt) olarak 2012 yılında Kerkük’te basılmıştır. Daha sonra bu 13 eser yeni Türkçeye aktarılarak İstanbul Ötüken Yayınevinden 4 ciltlik bir şah eser olarak Irak Türkmen edebiyatını Türk dünyasına tanıtmaya büyük etken olmuştur. Bu 13 eser “Kerkük Şairleri” eski Türkçeyle bu şekilde yayınlanmıştır:
1. Cilt, 1963 Bağdat, Zaman Basımevi. 200 sayfa
2. Cilt, 1968 Kerkük, Cumhuriyet Basımevi. 256 sayfa
3. Cilt, 1988 Bağdat, Zaman Basımevi. 244 sayfa
4. 5, 6, ve 7. Ciltler. 2000 Kerkük. Kerkük Bilgisayar Basımevi.
8. ve 9. Cilt, 2001 Kerkük, Bilgisayar Basımevi. 138 ve 128 sayfa
10. Cilt, 2004 Kerkük, Bilgisayar Basımevi.
11. Cilt, 2005 Kerkük, Bilgisayar Basımevi.102 sayfa
12. Cilt, 2006 Kerkük, Endülüs Fotokopi.108 sayfa
13. Cilt, 2012 Kerkük, Endülüs Fotokopi.106 sayfa
Ata Terzibaşı, 39 yaşından 88 yaşına kadar hayatını adadığı 13. Ciltlik şaheser olan “Kerkük Şairleri” eserinde bir toplumun varlığını, kültürünü, medeniyetini ve kimliğini ortaya koymuştur. Bu 13 ciltlik eserlerinde Kerkük’ün temel edebiyatında baş gösteren ve günümüz şairlere ilham kaynağı olan, Kerkük’te yetişen (178) şairin yaşam öykülerini, edebi kişilik ve sanat değerlerini ele alıp, birinci ağızdan, el yazmalarından ve eserlerinden örnekler vermiştir.
Terzibaşı bu serlerinde adata iğne ile kuyu kazarcasına şairler ansiklopedisi mahiyetinde olan “şairler antolojisi” ni hazırlamıştır. Bu şah eserin değerini bilim camiasında çok önemli bir yer almıştır. Ömür boyu da temel eser olarak doğruluğunu koruyacaktır.
Kerkük Şairleri. 4 Cilt (Yeni Türkçe). İstanbul 2013
13 ciltlik Kerkük Şairleri eserin yeni Türkçeye aktarılması ve Türkiye’de basılmasında Prof. Dr. Suphi Saatçi’nin büyük rolü olmuştur. 13 ciltlik kitapları yeni Türkçe harflerine aktaranlar Prof. Dr. Ali İhsan Öbek ve Ayşe Taşralı[1]. Metinlerin son tashihi ve denetimini Prof. Dr. Suphi Saatçi yaparak, Irak Türkmen edebiyatı bağlamında Türk dünyası edebiyatına ömürlük bir eser kazandırarak adlarını altın harflerle tarihe yazmışlardır.[2] Bir titiz çalışma sonucu yapılan tüm çalışmaların aşamalarını Terzibaşı bizzat kendisi takip etmiş, gerekli düzeltmeleri yaparak, süreci A’dan Z’ye kadar izlemiştir. Ötüken Neşriyatı da 4 ciltlik bu eseri basarak, yayıncılık konusunda daha fazla ivme kazanmıştır. 4 ciltlik Kerkük Şairleri eserinde künye bölümünde emeği geçenlerin adlarını şöyle sıralayabiliriz.
Birinci Cilt:1-2 ciltler, 2013 (H. A434) İstanbul Ötüken Neşriyat (Latin Harflerle) geliştirilmiş baskı, yeni harflere aktaranlar: Prof. Dr. Ali İhsan Öbek – Ayşe Taşlı, Metin Tamiri, Prof. Dr. Ali İhsan Öbek, son tashih ve genel denetim Prof. Dr. Suphi Saatçi.
İkinci Cilt:3-5 ciltler, 2013 (H. 1434) İstanbul, Ötüken Neşriyat (Latin harflerle) geliştirilmiştir baskı, yeni harflere aktaranlar: Arş. Gör. Duygu Dalbudak – Çağdaş Albayrak, Metin tashihi, Prof. Dr. Ali İhsan Öbek, son tashih ve genel denetim Prof. Dr. Suphi Saatçi
Üçüncü Cilt: 6, 7, 8 ve 9. Ciltler, İstanbul, Ötüken Neşriyat (Latin Harflerle) geliştirilmiş baskı, yeni harflere aktaranlar, 6, 7 ve 8. ciltler Art. Gör, Duygu Dalbudak – Çağdaş Albayrak. 9. Cilt: Doç. Dr. Yüksel Topaloğlu – Ayşe Taşralı, Metin Tamiri: Prof. Dr. Ali İhsan Öbek, son tashih ve genel denetim Prof. Dr. Suphi Saatçi.
Dördüncü Cilt: Dördüncü Kitap: (10, 11, 12, ve 13. Ciltler) 2013 (H. 1434) İstanbul Ötüken Neşriyat (Latin harflerle) geliştirilmiş baskı yeni harflerle aktaran: Doç. Dr. Yüksel Topaloğlu, metin tamiri: Prof. Dr. Ali İhsan Öbek, son tashih ve genel denetim: Prof. Dr. Suphi Saatçi
Irak Türkmenlerinin kültür tarihinde önemli bir kaynak eser olan 13 ciltlik esti Türkçe ve 4 ciltlik yeni Türkçe ile yazılan “Kerkük Şairleri” Türkmen edebiyatına ışık tutan ölümsüz bir yapıttır.
Kerkük Şairleri Azerbaycan Türkçesine aktarıldı.
Azerbaycanlı İlim adamı Profesör Gazanfer Paşayev, Ata Terzibaşı’nın 13 Ciltlik eski Türkçe ve 4 ciltlik yeni Türkçe, 3 ciltlik eski Türkçe ve 1 ciltlik yeni Türkçe Erbil şairlerinin Azerbaycan Türkçesine aktararak, 66 Türkmen şairin özgeçmişini ve şiirlerinden örnekler vererek, “İraq-Türkman Poeziya Antologiyası-1-” kitabını 2019 yılında Bakü’de Elm ve tahsil matbaasından çıktı. Anı zamanda da Paşayav, Şemsettin Küzeci’nin 2006 ve 2007 yıllarında çıkarmış olduğu 2 ciltlik “Kerkük Şairleri kitabı ile Telafer Şairleri, Türkmen Kadın Şairleri kitaplarından 63 Türkmen şairini de “İraq-Türkman Poeziya Antologiyası-2-” kitabını 2021 yılında yine Bakü’de yayınlamıştır.
Son olarak bu eserlerde Terzibaşı kendisini eleştiriden her ne kadar uzak tutarsa da öğrencisi sayılan Azerbaycanlı ilim adamı Prof. Dr. Gazanfer Paşayev “Terzibaşı Kerkük Şairleri eserlerinde sadece ölen şairlere yer vermiştir”[3] diyerek Terzibaşı’yı nazikçe eleştirmiştir. Ancak, Terzibaşı bu eleştiriden de kendisini kurtarmıştır. Terzibaşı, Kerkük Şairleri eserlerinde hayatta olan yalnız 3 şaire yer vermiştir. 12. Ciltte Ali Marufoğlu (s,21-41) ile Fuat Hamdi (s,5-21) yer verirken, 13 ciltte ise, Mustafa Kemal Dendenoğlu (s,98-105) na yer vermiştir. Bunun nedenlerini kendisine sorduğumuzda “çok yaşlılar, bir ayakları bu dünyada diğer ayakları öbür dünyadadır” cevabını vermiştir. Böylece Terzibaşı Gazanfer Paşayev’in eleştirisine karşı kendisini savunmuştur. Avukat ya…!
[1] Ata Terzibaşı’nın Kerkük Şairleri (1. Cilt) eseri ile ilgili, Prof. Dr. Ali İhsan Özek’in danışmanlığında Trakya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsünde 2007 yılında Yüksek Lisan Tezi hazırlamıştır.
[2] Ata Terzibaşı, Kerkük Şairleri, 1. Cilt, Ötüken Yayınevi, 2013 İstanbul, künye bölümü.
[3] Gazanfer Paşayev, İraq Türkman Poeziya Antologiyası” 2. Cilt. Bakı 2021, s, 12.
